Ιστορία
Το Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ) είναι ένα από τα τρία Ινστιτούτα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ), το οποίο είναι το αρχαιότερο Ερευνητικό Κέντρο στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια.
Το Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ) είναι ένα από τα τρία Ινστιτούτα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ), το οποίο ιδρύθηκε το 1846, αποτελώντας είναι το αρχαιότερο Ερευνητικό Κέντρο στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια. Η συστηματική πραγματοποίηση καθημερινών μετεωρολογικών παρατηρήσεων και καταγραφής του κλίματος ξεκίνησε από τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του ΕΑΑ και συνεχίζεται αδιάλειπτα από το 1858 έως σήμερα, στον ίδιο χώρο, στις εγκαταστάσεις του ΙΕΠΒΑ στο Θησείο (Λόφος Νυμφών).
Το 1898 (επί Δ. Αιγινήτη) το ΕΑΑ χωρίστηκε με Νόμο σε τρία Τμήματα (Αστρονομικό, Μετεωρολογικό και Σεισμολογικό), ενώ το Το 1942, τα υπάρχοντα από την εποχή του Δ. Αιγινήτη τρία τμήματα του Αστεροσκοπείου, το Αστρονομικό, το Μετεωρολογικό και το Γεωδυναμικό, μετατράπηκαν σε αυτόνομα Ινστιτούτα.
Το ΙΕΠΒΑ αποτέλεσε ουσιαστικά την πρώτη μετεωρολογική υπηρεσία της χώρας, ιδρύοντας και λειτουργώντας δίκτυο μετεωρολογικών σταθμών σε όλη την επικράτεια από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι το 1931, όταν το δίκτυο παραδόθηκε στην νεοσυσταθείσα τότε Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ). Διαθέτει σήμερα την αρχαιότερη και πληρέστερη ιστορική βάση κλιματικής πληροφορίας στην Ελλάδα, η οποία καλύπτει χρονική περίοδο μεγαλύτερη του ενάμιση αιώνα.
Το 1969, το Ινστιτούτο αρχίζει πρώτο την καταγραφή της ποιότητας του αέρα στην Αθήνα, εγκαθιστώντας δίκτυο έξι ημι-αυτόματων σταθμών ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Τα αποτελέσματα των μετρήσεων εκδίδονται στα Ετήσια Δελτία (Bulletin) Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης του ΕΑΑ. Οι σταθμοί ατμοσφαιρικής ρύπανσης λειτούργησαν υπό τη Διεύθυνση του ΕΑΑ μέχρι το 1984, όταν πέρασαν στη δικαιοδοσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και αποτέλεσαν τη βάση του Εθνικού Δικτύου της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης στη χώρα.
Το 1986, το Μετεωρολογικό Ινστιτούτο μετονομάστηκε σε 'Ινστιτούτο Μετεωρολογίας και Φυσικής του Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος' (ΙΜΦΑΠ), τίτλος αντιπροσωπευτικότερος των νέων δραστηριοτήτων του - εκτός της Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας- που σχετίζονται με τη Φυσική της ατμόσφαιρας, τις ήπιες μορφές ενέργειας κ.ά. Παράλληλα, το Ινστιτούτο αναπτύσσει περαιτέρω και επεκτείνει τις υποδομές του σε εργαστήρια και οργανολογικό εξοπλισμό, ενισχύει τις ερευνητικές του δραστηριότητες μέσα από συνεργασίες με Ερευνητικά Κέντρα και Πανεπιστήμια στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ συνεχίζει να παρέχει υπηρεσίες στην πολιτεία, στις τοπικές αρχές και σε ιδιώτες.
Το 1999 το Ινστιτούτο μετονομάζεται σε ‘Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης’ (ΙΕΠΒΑ), ανταποκρινόμενο στις νέες προκλήσεις και απαιτήσεις για ένα βιώσιμο περιβάλλον. Οι δραστηριότητές του επεκτείνονται περισσότερο, κυρίως προς την κατεύθυνση της μελέτης των επιπτώσεων της ανάπτυξης στο περιβάλλον, τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, την υδρολογία και διαχείριση υδατικών πόρων, την ποιότητα του αέρα αλλά και την ορθολογική χρήση ενέργειας.
Σήμερα, το ΙΕΠΒΑ έχει καταφέρει να είναι ένα εθνικό "σημείο επαφής" για περιβαλλοντικά θέματα, ενώ ταυτόχρονα στοχεύει στη διαρκή ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς του και στην παροχή υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας για το καλό της εθνικής οικονομίας, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος.
Οι ερευνητικές του δραστηριότητες διαρθρώνονται σε τέσσερις ερευνητικούς «Πυλώνες» - Θεματικές Ενότητες (Ατμοσφαιρικό Περιβάλλον, Ενέργεια, Κλίμα και Κλιματική Αλλαγή, και Μετεωρολογία και Υδρολογία), με σημαντικές συνέργειες μεταξύ τους.
Το Ινστιτούτο παρέχει επίσης και πολλές υπηρεσίες προς τους ενδιαφερόμενους φορείς και τους πολίτες.