Εγκαταστάσεις και Υποδομές
Το ΙΕΠΒΑ βρίσκεται στην Πεντέλη, στο λόφο Κουφού, περίπου 20 χλμ. βόρεια από την πόλη της Αθήνας. Το κτίριο της Πεντέλης στεγάζει σχεδόν το σύνολο των γραφείων του προσωπικού του Ινστιτούτου.
Ορισμένες από τις δράσεις του Ινστιτούτου για τη διάχυση της επιστήμης (ομιλίες, ημερίδες, σεμινάρια κ.ά.) πραγματοποιούνται και στο κτίριο του ΕΑΑ στην Πεντέλη που στεγάζει το ιστορικό τηλεσκόπιο Newall.
Λίγα γραφεία του ΙΕΠΒΑ φιλοξενούνται ακόμα στα ιστορικά κτίρια του ΕΑΑ στο Θησείο, στο λόφο Νυμφών δίπλα στην Ακρόπολη.
Το Ινστιτούτο διαθέτει πολλές και σημαντικές υποδομές, που υποστηρίζουν τις ερευνητικές του δραστηριότητες και παρεχόμενες υπηρεσίες:
Εργαστήριο Ατμοσφαιρικής Χημείας
Δημιουργήθηκε το 1996 και βρίσκεται στις εγκαταστάσεις του ΙΕΠΒΑ στην Πεντέλη. Επιτελεί αναλύσεις χημικών ενώσεων που είναι επιβλαβείς για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία, με έμφαση στα αιωρούμενα σωματίδια. Στόχος του είναι η παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών προσδιορισμού της σύστασης και των ιδιοτήτων ατμοσφαιρικών δειγμάτων, προκειμένου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της ελληνικής κοινωνίας και των κρατικών και παραγωγικών φορέων για βιώσιμη, οικονομική και τεχνολογική ανάπτυξη, σε συνδυασμό με την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας.
Κινητός Σταθμός Ελέγχου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης & Θορύβου
Υποστηρίζει το Εργαστήριο Ατμοσφαιρικής Χημείας, παρέχοντας κινητικότητα και ευελιξία σε έκτακτα επεισόδια ρύπανσης. Διαθέτει όργανα παρακολούθησης φυσικοχημικών παραμέτρων, μετεωρολογικό σταθμό, και εξοπλισμό συλλογής ατμοσφαιρικών δειγμάτων για ανάλυση στο εργαστήριο. Παρέχει επίσης τη δυνατότητα διεξαγωγής μετρήσεων περιβαλλοντικού θορύβου.
Υπερσταθμός Παρακολούθησης Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης Αστικού Υποβάθρου
Λειτουργεί στις εγκαταστάσεις του ΕΑΑ στο Θησείο από το 2013 σε αδιάλειπτη βάση. Αποτελεί αντιπροσωπευτικό σταθμό αστικού υποβάθρου για την Αθήνα, και έχει ως σκοπό τη μελέτη των αιωρούμενων σωματιδίων και των ιδιοτήτων τους στην ατμόσφαιρα, ενώ παράλληλα καταγράφει τα επίπεδα στην ατμόσφαιρα θεσμοθετημένων αερίων ρύπων και αερίων θερμοκηπίου.
Δίκτυα αισθητήρων για την παρακολούθηση ατμοσφαιρικής ρύπανσης
Το ΙΕΠΒΑ έχει αναπτύξει, από το 2018 στην Αττική και άλλες περιοχές της Ελλάδας, δίκτυα μέτρησης ποιότητας του αέρα βασισμένα σε τεχνολογία αισθητήρων, με στόχο τη χαρτογράφηση της αστικής ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε υψηλή χωρική ανάλυση και την αποτίμηση της έκθεσης του πληθυσμού σε αυτήν. Κεντρική υποδομή αποτελεί το δίκτυο αισθητήρων για την παρακολούθηση των λεπτών σωματιδίων PM2.5, που αναπτύσσεται πανελλαδικά στο πλαίσιο της ερευνητικής υποδομής ΠΑΝΑΚΕΙΑ (https://panacea-ri.gr/ ) από το ΙΕΠΒΑ/ΕΑΑ σε συνεργασία με εγχώρια Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα. Το 2023 το δίκτυο αριθμούσε ήδη πάνω από 110 θέσεις μέτρησης σε 25 πόλεις πανελλαδικά, με 30 θέσεις να λειτουργούν στην Αττική υπό την άμεση εποπτεία του ΙΕΠΒΑ. Τα αποτελέσματα των μετρήσεων παρουσιάζονται σε συνεχή βάση και πραγματικό χρόνο στη διαδικτυακή πλατφόρμα https://air-quality.gr . Επίσης, το ΙΕΠΒΑ έχει αναπτύξει δίκτυο συστημάτων αισθητήρων για την ταυτόχρονη μέτρηση πολλαπλών αέριων και σωματιδιακών ρύπων, με 6 θέσεις μέτρησης στο Λεκανοπέδιο Αττικής το 2023.
Ιστορικός κλιματικός & ακτινομετρικός σταθμός
Ο ιστορικός κλιματικός σταθμός λειτουργεί αδιάλειπτα στο Θησείο από το1890 και διαθέτει το μεγαλύτερο, πληρέστερο και πλέον αξιόπιστο κλιματικό αρχείο στην Ελλάδα.
Ο ακτινομετρικός σταθμός λειτουργεί στο Θησείο από το 1953, και είναι ο αρχαιότερος σταθμός της χώρας.
Δίκτυο Μετεωρολογικών Σταθμών
Με περισσότερους από 550 αυτόματους σταθμούς στην Ελλάδα, παρέχει μετρήσεις μετεωρολογικών παραμέτρων σε πραγματικό χρόνο (www.meteo.gr ). Εντάσσεται στη βάση δεδομένων OSCAR του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού και στην επιχειρησιακή αφομοίωση δεδομένων του Ευρωπαϊκού Κέντρου Μεσοπρόθεσμων Προγνώσεων (ECMWF).
Εργαστήριο Βαθμονόμησης Μετεωρολογικού Εξοπλισμού
Παρέχει τη δυνατότητα βαθμονόμησης οργάνων όπως θερμόμετρα και θερμογράφοι, υγρόμετρα και υγρογράφοι, πυρανόμετρα, πυρηλιόμετρα, ανεμόμετρα θερμού σύρματος, φωτόμετρα και βροχόμετρα..
Μετεωρολογικό ραντάρ
Το αυτοκινούμενο μετεωρολογικό Doppler ραντάρ διπλής πόλωσης λειτουργεί στις εγκαταστάσεις του ΙΕΠΒΑ στην Πεντέλη, ενώ μπορεί να μεταφερθεί και εκτός Αττικής για ερευνητικούς σκοπούς του ΙΕΠΒΑ. Καταγράφει σε πραγματικό χρόνο στοιχεία νεφών που επιτρέπουν την μέτρηση/πρόβλεψη της βροχόπτωσης σε απόσταση 100-120 χιλιομέτρων.
Δίκτυο ZEUS για καταγραφή ηλεκτρικών εκκενώσεων
Λειτουργεί σε επιχειρησιακή βάση από το 2005 και διαθέτει αισθητήρες σε έξι τοποθεσίες σε όλη την Ευρώπη. Οι μετρήσεις του δικτύου και ο εντοπισμός των κεραυνών σε πραγματικό χρόνο στην Ευρώπη και στη Μεσόγειο παρουσιάζονται στην ιστοσελίδα www.meteo.gr/talos.
Δίκτυο υδρο-τηλεμετρικών σταθμών (HYDRONET)
Πιλοτικό δίκτυο παρακολούθησης ροής σε υδατορρεύματα, που ξεκίνησε να λειτουργεί από το 2018. Διαθέτει 16 σταθμούς και 3 βροχόμετρα για την καταγραφή του υετού σε ποταμούς/ ρέματα λεκανών απορροής σημαντικού ενδιαφέροντος στην Αττική και την Πελοπόννησο όπου δεν υπάρχουν μετεωρολογικά δεδομένα.
